Inspiratie bij het ISBW in Zaltbommel

[Geertjan Benus]

Studeren is niet voldoende. Zeker in een tijd met meer mensen dan banen. Carrière maak je niet alleen door je in een studie vol te stoppen met informatie en briljante examenresultaten te halen. Je moet passen in het systeem waarin je gaat functioneren. In functioneel opzicht: een leven lang leren moet een tweede natuur van je zijn. En het is praktisch wanneer je je plaats kent in de organisatie en wanneer je weet hoe je om moet gaan met je collega’s en je bazen.  En dat laatste kunnen we misschien afkijken van de primaten – die staan in houding en gedrag nog dicht bij de natuur die ze bij hun geboorte hebben gekregen van hun (voor)ouders. 50% van de hersencapaciteit van mensen is genetisch bepaald.

Ik heb mij laten inspireren. Nu maar hopen dat ik niet door de mand val als het gaat om de gemiddelde scores op de Ebbinghauscurve.

De inspiratiemiddag

Het ISBW bood zijn studenten een seminar aan om naast hun studie stil te staan bij belangrijke nevenaspecten als het gaat om studie en carrière. Twee hoog geleerde heren inspireerden ons op 22 november: Jan Willem van den Brandhof (breindeskundige) sprak over technieken om snel te lezen en goed te onthouden. Hij besprak technieken als mindmapping. Hij bracht ons bij onze twee hersenhelften. Die vullen elkaar aan in functies. Ik moest onwillekeurig denken aan de twee helften in ons kabinet en dacht: dit hadden Samsom en Rutte moeten weten bij het schrijven van het coalitieakkoord! In onze westerse cultuur gebruiken we namelijk vooral onze linker hersenhelft. Wij moeten leren naast onze linkerhelft onze rechterhelft meer te gebruiken: spanning en ontspanning, analyse en creativiteit. En Jan van Hooff (primatoloog) sprak over het sociale gedrag van primaten en maakte op sommige punten een koppeling naar het sociaal gedrag van mensen. Uit zijn mond kwam het begrip ‘reciproque altruïsme’ – want: we zouden wel gek zijn om iets te geven aan iemand van wie we nooit iets terug krijgen. De heer Van Hooff toonde ons een prachtige foto van een chimpansee die hoog in de boom een aanbod deed van verzoening. Die foto zal mij altijd bijblijven. Een silhouet van menselijkheid…

Carrière, the struggle for life en de survival of the fittest

Paradoxaal is dat met elke studie de student verder af komt te staan van zijn primaire reflexmatig gedrag. Thomas Henry Huxley (1825 – 1895), de bulldog van Darwin, en autodidact, was de pleitbezorger voor de theorie van Darwin. Thomas had een gezichtsuitdrukking waardoor ik het niet in mijn hoofd zou halen hem tegen te spreken. Maar er was nóg een Huxley, namelijk Aldous Huxley. Die schreef ‘The Brave new world’ in 1931. En in The Brave New World komt een Bernard Marx voor. Die was slaap-leer deskundige. En zo maakte de heer Van Hooff, mogelijk zonder dit te beseffen, een bruggetje naar de stadia van bewustzijn van Jan Willem van den Brandhof waarin ons brein kan verkeren. Wij leerden van de heer Van den Brandhof dat het leerbewustzijn net iets onder de meest wakkere staat zit van het brein. Dus hoe wijs was Aldous Huxley in 1931! Om goed te kunnen leren, moeten we niet klaar wakker zijn. De frequentie van de stroomgolven die onze hersenen voortbrengen moet liggen tussen 7 en 14 Hertz. Dat is te bereiken door naar Barokmuziek te luisteren. Barokmuziek heeft een ritme dat overeenkomt met onze hartslag. We hoeven straks alleen nog maar onze oren te luisteren te leggen om te weten waar de echte carrièretijgers werken. En als uiteindelijk straks de hele organisatie naar Barokmuziek gaat luisteren, spóren we allemaal, zijn we allemaal snel genoeg ‘the fittest’...

Carrière, en je plaats kennen in de organisatie, deel 1

Als het goed is, ken je je plaats in de organisatie. Straks met het Nieuwe Werken, wordt dat iets lastiger. Dan zoek je steeds de meest geschikte plek op om te werken en regel je samen met collega’s een werkplek. Dan werk je telkens weer opnieuw met andere mensen samen in groepsverband en zoek je je digitale dossiers op in The Cloud. Al is de heer Van den Brandhof geen voorstander van het Nieuwe Werken als het gaat om een optimale benutting van je brein voor het leren: de vele storingen in de grote ruimten die door velen gedeeld worden, maken dat je vaak uit de zogenaamde alpha-staat gehaald wordt. Daardoor kom je niet tot het ultieme denkwerk. ‘Gelukkig zijn er in kantoren voor het Nieuwe Werken’ ook concentratieruimten’, dacht ik. En ook dacht ik: ‘Veel vergaderen haalt mensen dus ook uit hun maximale leervermogen. Je moet in vergaderingen te wakker zijn en je wordt te vaak gestoord door inbreng van anderen om je brein optimaal voor leerdoeleinden te kunnen gebruiken... De organisatie waar veel vergaderd wordt, houdt zijn medewerkers dus eigenlijk dom’. Gezien mijn werk, vond ik het maar beter daarover niets te zeggen…

Carrière, en je plaats kennen in de organisatie, deel 2

Er is nog een tweede begrip van ‘je plaats kennen in de organisatie’. Die houdt verband met de ranking. Mensen maken dan onderscheid tussen informele en formele ranking. Zo is de directeur de hoogste in de ‘pikorde’ in formeel opzicht, en kan de accountmanager op de derde etage in zijn veel frequenter bezochte veel wijdere kringen, de hoogste zijn in de pikorde in informeel opzicht. En het gaat dan niet over wie de sterkste is in lichaamsbouw en spierkracht, of over het copulatiegedrag zoals bij de chimpansees. Want zoals ik samen met een buurvrouw constateerde, zitten onze kleren de spontane ordening van David Hume (Ordening ontstaat spontaan) een beetje in de weg, net als de functieomschrijvingen in de organisaties waarin wij werken die spontane ordening in de weg zitten. Ik had tegen haar gezegd na afloop van de lezing: ‘Ik kan niet goed zien of je open staat voor mij’. De uitnodiging die ik daarna kreeg van haar, moest ik helaas afslaan vanwege een gepland informeel contact dat ik mij had voorgenomen te gaan leggen met de heer Van Hooff. De wetenschappers die primaten observeren, noemen dat vlooigedrag. Ik liet het bij het geven van mijn hand om die vervolgens weer terug te nemen en over te gaan tot het uitwisselen van woorden.

Eerder had de heer Van Hooff een vraag van mij beantwoord: het aanbod van verzoening komt altijd van de sterkste chimpansee. Knetterde weer een dendriet in mijn hoofd bij die informatie: hoe onmogelijk het dan is om tot verzoening te komen voor een sterke zelfstandig professional die in de pikorde van grote organisaties niet bestaat en voor wie alle vertegenwoordigers van de opdrachtgevende organisatie hoger in de pikorde staan, ongeacht hoe sterk díe zijn. Volgens mij is onze samenleving aan herbezinning toe en moet dit kabinet te rade gaan bij de heren Van Hooff en van den Brandhof: weg met de organisatiestructuur en met formele afspraken. Alles moet spontaan!

Conclusie

Ik zie onze nieuwe dappere wereld met grote interesse tegemoet. Ons individu-zijn en individuele creativiteit worden bewaakt door het rechter deel van ons huidige kabinet en onze sociale aan- en inpassing door het linker deel van het kabinet. Sterker kunnen we het niet krijgen. Het kabinet moet nog wel even een lezing bijwonen van deze beide heren. En daarna maar hopen dat de dendrieten in de hoofden van de kabinetsleden voldoende myeline hebben en ver genoeg reiken om de nodige verbindingen te maken…ISBW, ik schenk je mijn artikel spontaan met dank voor jullie uitnodiging, de inspiratie en jullie gastvrijheid. Jullie bezorgden mij weer een stukje overleving.