Mijn communicatiemomenten in 2012

[Geertjan Benus]

2012 startte ik low profile als het gaat om teksten. Voor het leveren van notulen had ik opdrachten van de overheid. Niet voor het leveren van teksten.  Het schrijven van teksten, is in 2012 nog steeds vrijwilligerswerk. En vrijwilligerswerk zou het dan ook blijven: voor eigen rekening en risico.

Het kader voor mijn communicatiemomenten

Het kader van de bestuurlijke realiteit waarbinnen ik als professional positie kies, werd in het afgelopen jaar gevormd door het navolgende.

2012 was het jaar van de verkiezingen. Maurice de Hond volgt in dit jaar als vanouds de gevolgen van het besturen van ons land voor de populariteit van politieke partijen op de voet.Trendwatchers in de politiek lijken veel invloed te hebben op de uitslag van de verkiezingen en een enkeling waagt zich aan een voorspelling over waar het in de komende tien jaar naar toe gaat met onze democratie.

Het systeem van Thorbecke lijkt te zijn uitgewoond. Guy Verhofstadt (Belgisch politicus en momenteel fractieleider van Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa) houdt in 2007 al een verhandeling over ‘de burgerdemocratie’. Die gedachte lijkt ook in de ‘Noordelijke Nederlanden’ post te vatten. Maar bij de vorming van de coalitie VVD-PvdA na de verkiezingen in september 2012, vallen mij twee zaken op:  (1) de twee partijen waarvan het beleid haaks op elkaar staat, nemen hun verantwoordelijkheid en gaan regeren – ze overstijgen zo elk voor zich het partijbelang. En (2) het regeerakkoord van 29 oktober 2012 staat bol van open eindjes, onder meer als het gaat om de pensioenen en om de gevolgen van het Regeerakkoord voor gemeenten.  De Tweede Kamer zal daarmee de ruimte kunnen nemen invulling te geven aan die open eindjes. Daarmee is op een bijzondere manier het dualisme in de praktijk te brengen: de Tweede Kamer is niet alleen controlerende macht (de controle van of het beleid nog wel wordt uitgevoerd in overeenstemming met het Regeerakkoord) en kaderstellende macht (vaststelling van de begroting), maar ook meeregerende macht: democratisch gezinde krachten in de Tweede Kamer kunnen met de invulling van die open eindjes in het dualistisch principe uiteindelijk het Regeerakkoord mee gestalte geven.

Mijn communicatiemomenten

In 2012 laaide de discussie weer op over welke doden we mogen herdenken op 4 mei. Een gedicht van een kind werd afgekeurd door het 4/5 mei comité. Die discussie daarover inspireerde mij tot mijn bijdrage aan een karakterverandering van de herdenking en het begin van mijn publicaties in 2012: niet de doden te herdenken, maar ons op die datum in het jaar dieper dan op andere momenten te realiseren dat het mogelijk is een herhaling van spanningen te voorkomen die tot een oorlog kunnen leiden, door het systeem te veranderen waarbinnen verschillen tot uiting komen.

Later in het jaar geef ik commentaar op de regeringsverklaring over het Regeerakkoord met deze tweet: "aan de kant van de mensen staan": dit kabinet heeft de kans de constructieve dialoog samenlevingsbreed te voeren. Die tweet is vanuit dezelfde houding en vanuit hetzelfde gevoel geschreven als mijn gedicht over de functie van herdenken. Zo schreef ik ook over een Europees Dynamisch Mechanisme (EDM) inplaats van over een Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) – in het besef dat dynamiek van wezenlijk belang is voor een goed functionerende economie. Vanuit dat gevoel en vanuit die houding pak ik ook mijn ambtenarenondersteunende taken op als notulist.

De Kerstrede van Hare Majesteit de Koningin

Wanneer ik notuleer, besef ik hoe belangrijk het is dat de overheid een podium biedt voor geluiden en tegengeluiden. De overheid biedt dat podium in bestuurlijke organen, zoals de gemeenteraad en de raadscommissies. Want zonder die geluiden goed en tijdig voor het voetlicht te brengen, komt een constructieve dialoog zéker niet op gang. Wanneer op een dergelijk podium niet gerekend zou kunnen worden, was er geen sprake van parlementaire democratie. Dan zou bij voorbaat verbinding en hoop zijn uitgesloten. Zo sprak de koningin: "Wie trouw is aan zichzelf, leeft vanuit eigen overtuiging en idealen. Maar niemand leeft voor zichzelf alleen." Ik maak mijn overtuiging over verschillende aspecten aan het openbaar bestuur dan ook niet voor niets wereldkundig. Zonder vanuit mijn overtuiging te communiceren, kan er geen verbinding ontstaan op basis van die overtuiging. Wat zouden mijn inzichten dan voor nut hebben?  Het zou bijzonder zijn, wanneer ik mijn vakgenoten en medeburgers niet kon overtuigen met mijn publicaties. Ik schrijf over de formele verhoudingen of over het ontbreken van formele verhoudingen of over gewenste verhoudingen in het openbaar bestuur. Ik schrijf over het belang ervan dat individuen bij de overheid niet gebruikt worden als willoos werktuig in de handen van enkelen die aan knoppen draaien. Wanneer “de overheid” via enkele ambtenaren de rol op zich zou nemen om initiatieven tot verbindingen op dit vlak te voorkomen of dwars te zitten, kwam de kersttoespraak van Hare Majesteit ineens in een heel ander daglicht te staan. Er zijn namelijk wel degelijk persoonlijke overtuigingen die het algemeen belang dienen. Het algemeen belang is onder meer dat groepen Nederlanders niet op scherp tegenover elkaar komen te staan, maar dat alle Nederlanders blijven gaan voor een welvarender land, voor een welvarender Europa.

Zzp-ers bestaan niet in het huidige Regeerakkoord

Ondernemers bestaan in dit akkoord, én werknemers. Zzp-ers in de betekenis van zelfstandigen zonder personeel, worden niet genoemd. De VVD staat voor de ondernemers en de PvdA staat voor de werknemers. Het mooie is dat dat elkaar niet hoeft te bijten. Het begrip zelfstandigen zonder personeel wordt niet genoemd. Op 25 juni lees ik in een document van het Centraal Bureau voor de Statistiek: “In het eerste kwartaal van 2012 telde Nederland ruim 570 duizend personen die als zelfstandige zonder personeel hun diensten aanbieden. Bijna de helft was hoogopgeleid en het meest voorkomende beroep was bedrijfsadviseur. “. 570 duizend is niet niets. Hier valt nog zeker wel een brug te slaan. De vraag is alleen, slaat dit kabinet bruggen vanuit een blinde vlek? Deze brug is toch zeker 'economisch relevant' te noemen.

2012 - Het jaar van de waarheid; mijn inspiratiebron

Als het gaat om de bron voor mijn inspiratie om te schrijven, was 2012 het jaar van de waarheid. Mijn opdrachtgevers dienden zich tot 2003 bij mij aan via via in mijn netwerk. Op enig moment ergens eind 2002/begin 2003 was geen sprake meer van mond tot mond reclame, zo vernam ik in ‘mijn wandelgangen’. Een verklaring daarvoor kreeg ik niet. Mijn resultaten waren ongewijzigd. Mijn opdrachtgevers hielden mij langdurig aan. In 2005 had ik reden om referenties te vragen aan sommigen van mijn opdrachtgevers. Het resultaat loog er niet om. In 2012 kreeg ik opnieuw referenties, onder meer deze.

Mijn betrokkenheid bij onze samenleving

Die betrokkenheid bestond al voordat ik ging notuleren. Die maakt als van nature dat ik over mijn eigen belang heen kijk. Dat is mijn authenticiteit. Sommigen in mijn arbeidzame bestaan zullen geneigd zijn dat uit te leggen als ‘hij bemoeit zich met zaken die hem niet aangaan’. Het zou een slechte zaak zijn wanneer ik mij als notulist zou bemoeien met de inhoud van vergaderingen. En dan nog wel zo dat ik stiekem het inhoudelijk resultaat ervan zou beïnvloeden. Daarvoor word ik niet ingehuurd.

Dat neemt niet weg dat naar veel onderwerpen waar ik in vergaderingen naar luister, mijn interesse uitgaat. Zo deed ik in 2012 heel direct inspiratie op in een raadscommissievergadering. Een column over een gebouw dat je in het centrum van Utrecht niet meer kunt missen...

Zo werd ik in 2012 uitgenodigd door het ISBW om een seminar bij te wonen voor het opdoen van inspiratie. En die inspiratie kwam.

Zo kwam ik via een nieuwe relatie in LinkedIn op de hoogte van het congres Tem de Tijd – ik ging er met heel veel plezier meteen mee aan de slag.

Conclusie

Mijn columns maakten mij in 2012 nog niet wereldberoemd in Nederland. Toch kan ik mij voorstellen dat ik ook dit jaar veel gelegenheid gaf aan sleutelfiguren bij de overheid om nadere verbindingen met mij aan te gaan.  Ik vind het op zijn minst ‘bijzonder’ dat die nadere verbindingen er niet komen, gezien mijn persoonlijke overtuigingen.

Ik wens mijn vrienden onder mijn lezers toe dat 2013 een goed jaar zal zijn om erbij te horen. Persoonlijke overtuigingen kunnen mijns inziens wel degelijk grensoverschrijdend zijn en van groter betekenis dan alleen het persoonlijk belang.