De naamgeving aan het Centrum voor Muziek in het Hart van Nederland

[Geertjan Benus]

In mijn werk hoor ik nog weleens iets. Niet dat ik Haantje de Voorste ben, maar ik zit met mijn laptop wél op de voorste rij en met mijn neus bovenop een schaar aan informatiebronnen. Ik lijd in mijn professionele bestaan aan een vorm van verzamelwoede. Ik verzamel informatie. Dat werkt bij mij inspirerend.

Soms ontstaat in een flits een tekst. Zo ook op 24 oktober 2012.  Ik hoorde alternatieve namen voor het Muziekpaleis. Sinds kort is aan het Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht namelijk de naam Tivoli toegevoegd tot Tivoli-Vredenburg. Die naam dient als werktitel voor werkers achter de coulissen. Niet iedereen blijkt gelukkig met die naam. Stel je voor dat ons Muziekpaleis straks zo gaat heten... Wanneer mensen dan aan vrienden vertellen waar ze heen gaan, is de voorstelling afgelopen.

De parade van alternatieve namen voor het Muziekpaleis bracht mij tot een spontane sms brainstorm met mijn levenspartner Els. Ik in Utrecht achter mijn verslag van de begrotingscommissie, zij in Amsterdam in een pauze op háár werk: we kwamen tot de volgende “alternatieven”:  Speeldoos, Muziekdoos, Notenhuls, Notendop, Het Galmgat, Het Vinkennest, De Muziekkamer…

Deze namen gaven ons niet een gevoel als zou het Centrum voor Muziek hierdoor beter tot zijn recht komen. Ze deden nog tekort aan de grandeur die het gebouw maakt in zijn verhouding tot de bestaande gebouwde omgeving. En toch voelt “paleis” steeds minder goed aan, naarmate het gebouw zijn definitieve vormen steeds duidelijker krijgt. Achter de naam “paleis” gaat de grandeur vooral schúil. “Paleis” doet geen recht aan de indrukwekkende dynamiek op juist die plek in de stad, zowel in het gebouw straks na de opening, als erbuiten. Bij “paleis” denk ik aan “majestueus”. En bij “majestueus” krijg ik geen gevoelens van vibratie. Hooguit van sentiment, zoals bij het paleis in het sprookje van Assepoester op het bal van de prins.

Het is natuurlijk waar. Vroeger stond op Vredenburg een burcht. Een solide vesting, een bouwwerk ter verdediging.  Maar deze “vesting” van vroeger diende er juist voor om “niet ingenomen te worden”. Het kasteel moest “de inname van de stad” juist voorkomen. Dit “paleis” nu moet juist symbool staan voor ”innemendheid” - innemendheid van een stad die goede en menselijke verhoudingen respecteert in de dynamiek die de vierde stad van Nederland zo rijk is.

Ik bleef met mijn mobiel alleen achter, nadat Els zich weer op haar werk had gestort. Voor mij was de verleiding te groot, zo dicht op mijn computer en met mijn neus op de uitwisseling van informatie.

Bij het luisteren naar de raadsleden zag ik in gedachten de contouren van het Muziekpaleis zich inderdaad steeds scherper aftekenen. Herhaaldelijk had ik mij de laatste tijd afgevraagd of “Muziekpaleis” nog wel de lading dekt. Rijdend op mijn fiets, voel ik mij tegenwoordig al klein geworden op het Smakkelaarsveld. Dan kijk ik op tegen een gatenstructuur aan een immense gevel. Het gebouw draagt de muzieknoten straks uit boven alle oude Utrechtse geschiedenis als een loftrompet zijn eigen noten boven zichzelf. Als een markeerpunt voor de argeloze voorbijganger staat “het paleis” daar als een rots in de branding van luide en minder luide verkeersbewegingen en van vooral de wriemelende warreling van mensen die hun weg zoeken naar de ingang voor het genieten van tonen van vroeger, nu en straks.

Gek is dat ik denkend aan Utrecht soms de gekste gedachten in mij op krijg. Zo dacht ik ineens aan de dichtregel van Lucebert: “alles van waarde is weerloos” en zag ik schuin tegenover “het paleis” de Bijenkorf staan. Een ‘kruisbestuiving’ was snel gemaakt. Bijen zijn beschermde dieren. Een weelde aan associaties welde in mij op: “beschermde dieren” met “beschermde muziek”. De gaten met raten. De hoogte met ‘de korf’. De productiviteit met die van bijen. Het bezige geluid van binnen en van buiten. Zo kwam ik tot mijn Eureka, tot de naam die Het Centrum van Muziek in onze stad zijn betekenis zal geven: De Muziekraat. Zoals in een honingraat zitten straks “cellen” in het gebouw vol met ensembles en bandjes. En daartussendoor het gewoel van mensen, zichtbaar ook aan de buitenkant van het gebouw achter het glas: nijver als bijen in en tussen ‘de cellen’, de muziek tot zich nemend, zoals bijen de nectar.

Noem mij een betere naam om De Vrede van Utrecht straks te vieren: De Utrechtse Muziekraat, het symbool van onze vrede met “dieren die onze bescherming nodig hebben”: musici.