Benutting van duurzame energie; een opdracht voor BV Nederland én voor de Industrie

[Geertjan Benus]

In 2009 startte ik met publiceren op het internet. Mijn doel was een bijdrage te leveren aan het slaan van een brug tussen de overheid en de rest van de samenleving. Ik geloof nog niet dat die brug af is. Wel kreeg ik door de jaren heen een meer en meer herkenbare positie als persoon op twee netwerken: Ambtenaar 2.0 en Nederlands Medianetwerk.

Hieronder staat een artikel dat ik schreef nadat ik op de hoogte kwam van een studie naar de economische potentie van duurzame energie voor Nederland. Die studie verdient mijns inziens niet alleen aandacht van de overheid, maar ook van de industrie. Om die reden kies ik ervoor dit artikel te publiceren in de beide netwerken. Een bijdrage aan mijn brug.

Duurzame energie is een complex begrip. Dat begrip vergt aandacht, op diverse terreinen gelijktijdig. Van zowel de overheid als van het bedrijfsleven. In deze sector is geld te verdienen. Het is dan van belang dat het bedrijfsleven goed geïnformeerd wordt over hoe het staat met de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie op de internationale markt voor de ontwikkeling en de benutting van duurzame energie. Om de boot niet te missen, moet je minimaal weten waar hij is aangelegd.

Vanuit het Strategy Consultant Bureau Roland Berger deden Arnoud van der Slot, Jeroen Althoff en Ward van den Berg een studie naar de Stimulering van de economische potentie van duurzame energie in Nederland (http://bit.ly/OFT5d3 ). De studie is in 2010 geschreven, maar in het hier en nu nog net zo actueel als destijds.

Op basis van deze studie schrijf ik dit artikel. Ik maak gebruik van inhoud ervan, zonder die integraal over te nemen of vanuit de visie van de onderzoekers volledig te willen zijn. Geïnteresseerden verwijs ik dan graag naar het rapport en de onderzoekers. Het rapport concludeert met aanbevelingen aan de overheid. De onderzoekers geven de overheid advies vervolgstappen te zetten. Het ligt in de rede dat belangstelling bestaat in de vordering van de overheid met het zetten van die stappen. Hoe ziet Nederland er uit als sleutelgebied?

Duurzame energietechnologieën

In de studie zijn hiervan drie soorten genoemd:

a.  Duurzame energieopwekking

Dit is alle opwekking van energie zonder aanspraak te maken op de voorraad fossiele brandstof: wind (off- en onshore, Biomassa, Zon PV (zonnecellen), Zon CSP (geconcentreerde zonnewarmte voor het opwekken van elektriciteit in een stoomcyclus), Zon Thermisch (gebruik van zonnecollectoren voor verwarmingsdoeleinden), Hydro (hoogteverval van water naar beweging, naar opwekken elektriciteit), Geothermie (gebruik van warmte uit diepe (waterdragende) aardlagen voor de productie van warmte en/of elektriciteit).

b.  Duurzaam transport

Het gaat hier om transport dat geen gebruik maakt van fossiele brandstoffen. Het gaat hier om brandstof als gevolg van het gebruik van nieuwe technologieën, zoals: Hydro (uit water waterstof halen. Waterstof als brandstof voor motoren: http://tweakers.net/nieuws/51951/nieuwe-zonnecel-haalt-waterstof-di... ).

De onderzoekers noemen in hun rapport in dit licht andere brandstoffen voor duurzaam transport: Biodiesel (omzetting van biomassa in diesel). Bio-ethanol (omzetting van biomassa in ethanol.  Biogas (omzetting van biomassa in aardgas voor voeding van het aardgasnet of voor direct gebruik) en elektrische aandrijving van voertuigen.

c.   Energie-efficiëntie

Voorbeelden zijn dan LED-verlichting, isolatiematerialen, en micro-wkk. Micro-wkk heeft betrekking op de opwekking van zowel elektriciteit als warmte in een HRe ketel voor gebruik in huishoudens.

De huidige stand van zaken

Alle hierboven genoemde technologieën zijn uitvoerbaar. Ze worden alleen nog niet op al te grote schaal geproduceerd en toegepast.

Die al te grote schaal blijft mijns inziens uit vanwege marktwerkingsmechanismen: zorg je voor schaarste, drijf je de prijs op, beperk je de distributie, en houdt een beperkte groep de hegemonie in deze alternatieve markt. Ook verdedigen de producenten en distributiebedrijven in de traditionele energiesector hun positie op basis van verkeerde aannames. Ze zouden, veel meer dan nu het geval is, actieve spelers kunnen worden. Hierover zegt de studie niets. Wel adviseert zij voor het vervolg van de ontwikkeling, rekening te houden met de bestaande sectoren, en met de bestaande concurrentiepositie van Nederland op het gebied van de nieuwe energiebronnen.

Wanneer de sector van de ontwikkeling en toepassing van deze nieuwe energietechnologieën meedenkt in de lijn van deze studie, zou die sector achter mechanismen kunnen komen waarmee hij te maken heeft en waarvan hij gebruik kan maken. De onderzoekers houden hierbij rekening met een complex mechanisme in de energiemarkt.

Zonder bemoeienis van de overheid, zal de ontwikkeling van de toepassing van energie uit nieuwe technologieën langzamer gaan. Dan blijven de voordelen dus langer voorbehouden aan de happy few. Zie voor een indruk  van een auto in die categorie, ontwikkeld voor het rijden op waterstof:  http://www.symbiofcell.com/j/home.html

De rol van de overheid

Als geen ander beseft de overheid mijns inziens heel goed dat de rol van fossiele brandstoffen eindig is. De overheid heeft bovendien zicht op de infrastructuur in de huidige brandstoffenmarkt. Dat betekent dat hij met onder meer aanvullende wetgeving de markt van de nieuwe energie kan stimuleren. Bovendien is het mogelijk subsidie of renteloze leningen te verstrekken aan diegenen die de techniek gaan toepassen. Daarmee zouden de technologieën, breder dan nu, toegepast kunnen worden. Het is van belang binnen afzienbare termijn te komen tot minder afhankelijkheid van fossiele brandstof voor het draaiende houden van economieën, zeker ook die van Nederland.

De onderzoekers verwachten van de overheid een actieve stimulans, vanwege de Spill-over effecten (positieve en negatieve bijeffecten), en vanwege zijn bijdrage aan (inter)nationale milieudoelstellingen. Het is mogelijk de concurrentiepositie op de internationale markt te versterken, uitgaande van de huidige stand van zaken. De stimulans van de overheid is dan onder meer nodig om de Spill-over effecten vanuit de nieuwe energiemarkt richting de bestaande sectoren positief te houden.

De rol van de industrie

Het is van belang voor de industrie in de diverse sectoren zich goed te laten informeren over de internationale concurrentiepositie van dit deel van de energiesector en de betekenis daarvan voor bedrijven in Nederland. Die positie is met deze studie in beeld gebracht. De industrie in Nederland en in Europa heeft namelijk te maken met een te verwachten sleutelgebiedenaanpak 2.0, met een nog niet gevestigde en een gevestigde markt, een internationale positie die op bepaalde aspecten sterk en op andere aspecten minder sterk is, met beweging en met stabilisatie.

Het is van belang voor de industrie te participeren in de sleutelgebiedenaanpak 2.0. De sleutelgebiedenaanpak 2.0 stimuleert de coördinatie en afstemming van activiteiten binnen thema’s over de sectoren heen. Als voorwaarde om die aanpak te laten slagen, zullen bedrijven eerst moeten onderkennen deelnemer te zijn. Vervolgens zullen ze een actieve bijdrage moeten leveren aan het geven van input en aan het op gang houden van de communicatie.

Een voorbeeld van een thema in dit kader is dan Biomassa. Sectoren zijn onder meer: chemie, voeding, petrochemie, landbouw, Hi-tech systemen, Elektronica. Voor de industrie wordt het in de komende acht jaar van groot belang over de grenzen van de eigen sector heen te kijken. Volgens het rapport zijn die kansen er nog volop in de volgende sectoren: elektrische voertuigen, LED-verlichting, Bioraffinage tweede generatie biobrandstof. De industrie moet die kansen dan wel nemen.

Conclusie

De studie eindigt met het geven van zes aanbevelingen gericht op de overheid en met het noemen van drie vervolgstappen die de overheid zou kunnen nemen op de korte termijn. Het lijkt mij goed dat de industrie vooral wakker blijft en in de lijn van deze studie mee gaat denken. Er valt in deze sector veel te winnen, en niet alleen voor de winst, niet alleen in Nederland, ook in Europa en zeker ook voor de levensduur van onze aarde.