Verplichte objectiviteit

[Mark Maathuis]

Met Obama bijna in het Witte Huis wil een aantal Democraten zo snel mogelijk de Fairness Doctrine opnieuw invoeren. De afschaffing van deze maatregel in 1987 betekende het einde van de journalistieke verplichting om rondom controversiële onderwerpen van alle verschillende invalshoeken verslag te doen en zorgde voor een explosie van éénzijdige, met name conservatieve, berichtgeving. Objectiviteit bij wet willen vastleggen is echter om meerdere redenen onhaalbaar.

In de eerste 25 jaar van haar bestaan verliep naleving van de in 1949 ingevoerde doctrine redelijk vlekkeloos. Media bepaalden zelf de invulling en tegengestelde opinies hoefden niet dezelfde hoeveelheid zendtijd te krijgen. In de jaren '70 kwamen met de steeds verdergaande invloed van de massa-media de eerste vragen. Had een politicus recht op gratis zendtijd omdat zijn tegenstander in een voormalig leven acteur was en in Star Trek herhalingen op televisie verscheen? Moesten personen die onderwerp van gesprek waren geweest in een talkshow in datzelfde programma uitgenodigd worden voor een reactie? En rechtvaardigde een afwijkende mening per definitie deelname aan een serieuze discussie?

Technologie bracht het volgende dilemma. Toen in de jaren '80 teletekst verscheen viel deze service volgens de Federal Communications Commission (FCC) voorzitter niet onder de Fairness Doctrine. Bovendien, zo stelde de voorzitter – een trouw aanhanger van President Reagan's deregulatie politiek - waren de voorwaarden van de doctrine in strijd met de wet, want “The intrusion by government into the content of programming restricts the journalistic freedom of broadcasters.”

De FCC schafte de doctrine af en pogingen van de Democratische meerderheid in het Congres om de maatregel wettelijk te laten vastleggen liepen op niets uit. In 1987 vetode Reagan het wetsvoorstel en sprak zo het doodvonnis over de doctrine uit.

Sindsdien heeft gekleurde media in Amerika een enorme vlucht genomen. Naast de meest bekende – televisiezender FOX News en zijn liberale tegenhanger MSNBC – is dat vooral op de radio te merken waar conservatieve programma's iedere dag miljoenen luisteraars bereiken.

Het Democratische plan de doctrine nieuw leven in te blazen lijkt vooral bedoeld dit pro-Republikeinse geluid te doen verstommen. Afgezien van praktische en juridische bezwaren is het echter de vraag of Democraten zichzelf niet in de voet schieten met verplichte objectiviteit. Als alle berichtgeving “fair and balanced” wordt geldt dat immers ook voor Internet terwijl de Democraten hun winst afgelopen maand juist in grote mate te danken hebben aan het feit dat zij dit medium domineerden.

Met het oog op 2012 is daarmee de kans klein dat Obama ooit zijn handtekening zet onder een wet die zijn herverkiezing in gevaar kan brengen.