Van charlatan naar aspirant-tiran

[Frank Heinen]

Een grensmuur die onder stroom staat en aan de bovenkant is uitgerust met scherpe punten. Een gracht met krokodillen en gifslangen die zelfs de meest onverschrokken paupers uit Latijns-Amerika moet afschrikken. En grensbewakers die vluchtende migranten een kogel door de knie schieten. Nee, deze hersenspinsels zijn niet ontsproten aan het brein van een onprettig gestoorde dictator of karikaturale filmschurk. Ze komen uit de koker van Donald J. Trump, de 45ste president van de Verenigde Staten en zelfverklaarde ‘leider van de vrije wereld’. Volgens het boek Border Wars: Inside Trump's Assault on Immigration, geschreven door twee journalisten van de New York Times, opperde Trump zijn even onzalige als onwettige ideeën tijdens privégesprekken en bijeenkomsten in het Witte Huis.  

De onthullingen zijn het zoveelste inkijkje in het zorgwekkend eendimensionale brein van een man die geestelijk het spoor bijster lijkt te zijn. Trump is het levende bewijs dat macht corrumpeert. Natuurlijk was de pre-presidentiële Trump al een charlatan. Vraag dat maar aan de studenten van zijn inmiddels ter ziele gegane Trump University. In al hun naïviteit dachten de vlijtige jongens en meisjes van doen te hebben met een gerenommeerd onderwijsinstituut. Na het afronden van hun studie bleek het felbegeerde diploma op de arbeidsmarkt echter net zo waardeloos te zijn als monopolygeld in het reguliere betalingsverkeer.  

De zakenman Trump was eerder een schalkse boef dan een levensgevaarlijk ongeleid projectiel. Een narcist die graag pochte over zijn rijkdom, zakeninstinct, appetijtelijke trofeevrouw en erotische avontuurtjes buiten de echtelijke bedstee, maar in de praktijk niet veel meer was dan een rücksichtsloze vastgoedtycoon en onbehouwen mediapersoonlijkheid. Ook de aartsconservatieve inzichten over abortus, euthanasie en immigratie, die hij nu gebruikt om zijn hillbilly-electoraat stroop om de mond te smeren, waren de jongere Trump volledig vreemd. 

De president Trump is een persiflage op een staatsman. Boeken zonder plaatjes zijn voor Trump ondoorgrondelijke enigma’s, terwijl hij volgens insiders ook geen kaas heeft gegeten van belangrijke beleidsterreinen als economie, buitenlandse betrekkingen, milieu en internationale handel. Wordt het Amerikaanse opperhoofd tegengesproken? Dan verandert hij in een vleesgeworden Joe Dalton, het criminele onderdeurtje uit Lucky Luke dat letterlijk rood aanloopt als hij ten prooi valt aan de zoveelste woede-uitbarsting. Critici worden door Trump steevast getrakteerd op venijnige en incoherente tweets, talige misbaksels die nogal eens flagrante spelfouten bevatten. 

Een even trieste als tragikomische constatering is dat Trump in conservatief-reactionaire kringen nog steeds wordt gehuldigd als het toonbeeld van de succesvolle alfaman op de apenrots. Maar het succes van Trump is vooral te danken aan het failliet van de Amerikaanse publieke sector. Een fatsoenlijk sociaal vangnet is ver te zoeken in het door immense inkomensverschillen geteisterde land van de onbegrensde mogelijkheden, terwijl studeren aan een topuniversiteit er alleen is weggelegd voor jongeren met rijke ouders of een bovengemiddeld atletische inborst. Het systeem van de kiesmannen zorgt er bovendien voor dat je in de VS zelfs met een absolute minderheid aan stemmen nog de presidentsverkiezingen kunt winnen. Vruchtbare grond dus voor een intellectueel gemankeerde, maar tegelijkertijd gehaaide beroepssjacheraar als The Donald.