Mijn communicatiemomenten in 2013

[Geertjan Benus]

Dit jaar vloog om. Het was het jaar waarin ik de wereld en zijn wereldleiders anders ben gaan zien. Eén inauguratierede van één president in 2009 is niet genoeg om de intentie te kunnen blijven doorzien van “administraties” (“administrations”) – een misleidende term als het gaat om de werkelijke invloed die uitgaat van “de regering”. In 2013 besefte ik meer dan in de voorgaande jaren dat de werkelijkheid altijd anders is. Dat besef is nodig voor elke publicist om niet gelogenstraft te worden door de werkelijkheid.

In 2013 kwam het besef steeds sterker in mij op dat je én Europeaan kunt zijn, én tegemoet kunt komen aan je behoefte je als Nederland(er) te profileren. In dat jaar kreeg ik ook een helder beeld van de oorsprong van nationalisme en hoe zich nationalisme verhoudt tot democratie en hoe onze democratie zich verhoudt tot het Koningshuis.

Wanneer we ons willen blijven profileren als Nederlander én als Europeaan, moeten we af van stereotypering en af van beeldvorming uit het verleden. Dan moeten we dus af van het schuldgevoel dat we opdeden met destijds de Marshallhulp en nu met de eindeloze schuldenlast die we met ons meetorsen. Een pasgeborene heeft al bijna 73.000 euro schuld zonder dat hij bij wijze van spreken nog maar één scheet heeft gelaten.

Schuld gaat zich steeds meer voordoen als een eigenstandig functionerend systeem. De vraag is alleen wie in dat systeem the lead heeft. Wie is het meest behendig in het voor zichzelf opkomen door de ander gedrag op te leggen als gevolg van schuldgevoel én die and... én die ander tegelijkertijd op te zadelen met schuldgevoel en daarbij dan ook nog oorzaak en gevolg om te draaien. Dat zijn dus psychopaten. Eerder las ik het boek van Jan Storms ”destructieve relaties op de schop”. Een beschrijving van een fenomeen dat voor besturen over management steeds meer van waarde lijkt te worden naarmate de invloed in het management steeds meer uitgaat van individuen en steeds minder van overleg in grotere groepen waarbij de leden elkaar niet al decennialang kennen.

 

De functie van Ambtenaar 2.0 in het maatschappelijke

De vrijheid van nu is een andere dan die in het verleden. Het Europa van nu geeft steeds minder ruimte aan de soevereiniteit van de samenstellende landen. De vraag is of we daarmee goed bezig zijn. Wanneer de uitkomst van een analyse van een bestuurskundige op landelijk niveau ook op zou gaan op het niveau van het toneel van onze “wereldleiders”, geeft dat het nodige te denken over het kritisch vermogen in de wereld op bestuurlijk niveau. In het netwerk van Ambtenaar 2.0 zijn op dit gebied heel veel verantwoordelijken die wanneer ze hiervoor wegkijken, zij de waarheid van deze stelling bevestigen.

Besturen hebben geen behoefte aan professionele napraters. Besturen hebben behoefte aan kritisch vermogen. Juist ambtenaren zouden achter de schermen dat kritisch vermogen kunnen leveren. Dat geldt ook voor opdrachtnemende zzp-ers van die ambtenaren. In 2011 droeg ik niet uit het niets bij aan deze discussie.

Het communicatiejaar

Het jaar 2013 was voor mij weinig intensief communicatief. Het jaar kwam ook langzaam op gang. Ik begon in maart met mijn eigen profiel. Dat profiel zette ik alleen in het Nederlands Medianetwerk vanwege een herhaalde discussie met Davied van Berlo over dat een eigen profilering niet gewenst zou zijn in Ambtenaar 2.0. Nu draagt elke openbare uiting bij aan je persoonlijk profiel. Dus stelde Davied feitelijk daarmee het 2.0 karakter van dit sociale netwerk ter discussie. Ik ging die discussie niet echt diepgaand aan en wilde zoveel mogelijk confrontatie voorkomen. Daarmee sloot ik voor mijn gevoel aan bij een tendens bij Ambtenaar 2.0: in dit netwerk vindt door de bank genomen meer bevestiging dan bestrijding van standpunten plaats.

 

Enkele momenten waarop ik mij uitte als persoon

Syrië bleef mij achtervolgen. Dat land leek mij de hel op aarde te worden. En de vraag drong zich steeds nadrukkelijker op in hoeverre de westerse wereld kei hard aan het liegen was over wat in Syrië feitelijk aan de hand was. Ik zag hoe de constatering van Carla del Ponte ondergesneeuwd raakte op het internet en in andere media. Zij wees de wereld op de gevolgen van het optreden van het westen. Het westen was bezig fanatieke moslims te bewapenen. Beestachtige taferelen kwamen via Youtube binnen. Assad werd door “het westen” afgebeeld als de schurk die het op zijn geweten had. Feitelijk beging op dat moment de oppositie de misdaden tegen de menselijkheid. En de verhouding tussen Assad als lid van een minderheid in Syrië wordt duidelijk uit een brief van de grootvader van Assad uit 1936. Het meest recente ambtsbericht over Syrië maakt het steeds lastiger de ontwikkelingen anders te duiden dan dat Assad als leider moet wijken.

Een TV-programma, het Filosofisch kwintet, bracht mij in juli op het spoor van het neoliberalisme. De filosofen brachten in dat programma de politiek ten grave. Dat zette mij aan tot nadenken.

Uiteindelijk ging ik dichter bij huis door met het opdoen van kennis en inzicht. Ik bezocht twee bijeenkomsten georganiseerd door het blad Binnenlands Bestuur: een debat over zelfsturing in het sociale domein (ik zag veel verbanden in de manier waarop ik mijzelf stuur in deze sociale netwerken) en een debat over financiering uit Europa. Het mes sneed aan twee kanten: (1) ik deed wat ik graag doe – verslag leggen en (2) ik deed kennis op. Daarmee ga ik graag door.  In 2013 werd de basis wel smaller om dit te kunnen blijven doen als vrijwilliger. Ook in 2014 zal ik mij blijven aanbieden als professional van wie opdrachtgevers gebruik kunnen maken. Ik noem dat geen stalking, ik noem dat marketing en personal branding.  

Het Rijk trekt de stekker uit het netwerk van Ambtenaar 2.0. Daarom vind ik 2013 voor Ambtenaar 2.0 een triest jaar. Ik vraag mij af wat er fout is gegaan. Volgens mij ging het juist heel goed: er ontstond een steeds grotere individuele betrokkenheid bij de publieke zaak in kringen waar die betrokkenheid verwacht mag worden.

Misschien is een debat nog nodig over zaken als management bij de overheid: in hoeverre stoelt dat management op bedrijfsmatige uitgangspunten en in welke mate op politieke? Mag een ambtenaar zich openlijk als mens verhouden tot kwesties waarmee besturen anno 2013 en later nu eenmaal te maken hebben, of niet? De ambtenaar als homo sapiens in optima forma vond bij uitstek zijn weg via Ambtenaar 2.0, in mijn beleving. Zo lang de ambtenaar of zijn opdrachtnemer het dagelijks bestuur maar niet in de wielen rijdt. U kunt zich afvragen of ik dat doe met deze en andere bijdragen.  In mijn beleving trok ik ook in 2013 mijn grens wat dat betreft helder. Ook in 2013 hoefde ik mijn ziel niet aan de duivel te verkopen om er nu eenmaal op afstand toch bij te horen en daarvan blijk te geven.

Ik wens mijn vrienden in dit netwerk een creatief en perspectiefrijk 2014 toe.