De kracht van de parlementaire democratie is te organiseren

[Geertjan Benus]

Op 14 juni 2009 schreef ik een bericht als reactie op drie artikelen. Die stonden op één pagina in het AD Utrechts Nieuwsblad. Mijn bericht was en is mijns inziens in het belang van het openbaar bestuur.
September 2010 is de inhoud nog net zo relevant en actueel als ruim een jaar geleden. Het volledige artikel is te vinden onder de kop 'de kracht van de democratie is te organiseren'. (http://ambtenaar20.ning.com/profiles/blogs/de-kracht-van-de-democra... )
Ik heb die kop aangevuld, het artikel weggelaten en de conclusie uitgebreid onder voortschrijdend inzicht.

Mijn conclusies
(a) Politieke partijen die respect hebben voor de grondwet en voor eerder gemaakte afspraken over de nu bestaande structuren, moeten mijns inziens aandacht besteden aan staatsinrichting en de gevolgen van die inrichting voor de toepassing van de vrijheid van meningsuiting. Het gaat daarbij om alle spelers op het politieke toneel, van hoog tot laag in de partijen.
(b) Onze democratie is bovendien gediend bij een brede laag actieve, dus goed geïnformeerde en zelf denkende burgers. Die burgers zijn te activeren, zeker op lokaal niveau. Het is dan mogelijk voor politici om als lid van een bestuurlijk orgaan (de gemeenteraad) het lokale beleid uit te leggen en de reacties van burgers daarop in ontvangst te nemen. Maar het is ook mogelijk om concrete problemen aan te pakken in projectgroepen, samen met ambtenaren en burgers.
(c) Democratie is ook gediend bij discussies die over de werkelijke problemen gaan. Dat zijn de problemen die zich onder meer voordoen in de dagelijkse praktijk van het samen leven. Die mogen benoemd worden. Burgers benoemen ze niet om stemming te maken en politici niet om stemmen te trekken - tenminste als het op besturen aankomt. De problemen worden benoemd als opmaat voor het vinden van oplossingen. Dat zou de structuur moeten zijn, die gemaakt wordt en in stand gehouden door medewerkers of organen die boven de partijen staan.

Dit alles vergt een politiek waarin het machtsdenken niet centraal staat, maar waarin het gestructureerd mobiliseren van krachten in de samenleving centraal staat. (zie punt (b))
Bijeenkomsten die voortkomen uit duale bestuurlijke trajecten, georganiseerd door bijvoorbeeld een ambtelijke organisatie, zijn mijns inziens niet te gebruiken voor partijpolitiek. Die zijn alleen in te zetten vanuit het bestuurlijke perspectief.
Het gaat mij in dit artikel om de daadkracht in het openbaar bestuur. Dus om de kracht van de democratie, niet om de macht ervan. Die kracht moet georganiseerd worden; allereerst met goed onderwijs over die zaken die betrekking hebben op de structuur waarbinnen politiek bedreven wordt. Maar het kan ook zijn dat politici signalen opdoen waardoor het goed is om bijvoorbeeld een projectgroep in het leven te roepen. Projectgroepen met burgers, politici, en ambtenaren. Om problemen op te lossen of de energie te ontketenen waardoor wijken hun problemen gaan oplossen.
Oplossingsmogelijkheden zullen kunnen blijken uit de maatschappij-opvattingen van weldenkende en goed opgeleide bestuurondersteunende ambtenaren. Want zeker ambtenaren (lees 'Colleges van B en W') staan - beargumenteerd vanuit het belang van de samenleving - boven de partijen. Een bestuur dat voortdurend dreigt met het nemen van maatregelen tegen een deel van de samenleving ontketent krachten in het andere deel ervan die juist het nemen van die maatregelen willen uitlokken. Dat is een voorspelbare menselijke reactie en zou in het openbaar bestuur van ons land onderkend moeten worden.