Kick off: Bernhard, schavuit van Oranje

[Ton Boom]

Pogramma:
Bernhard, schavuit van Oranje/ Zender:
Nederland 1 (VPRO)/ Eerste uitzending:
4
januari/ Tijdstip:
22.06uur/ Aantal kijkers:
1.839.000 Op 1 mei 1934 zien we de jonge, guitige, charmante playboy
Benno in een auto met Ursula, een absoluut heerlijke vrouw. Precies het type vrouw dat men zich voorstelt bij zo’n sympathieke vrolijke charmeur. Ik kan niet genoeg benadrukken op welke magistrale wijze
Daan Schuurmans de jonge Benno gestalte geeft.

Op 1 mei 2003 zien we de oud geworden Bernhard, sluwer, nog immer denkend dat hij Nederland met haar argeloze bevolking, elk beschikbaar rad voor ogen kan draaien. De oude Bernhard wordt overigens schitterend gespeeld door
Eric Schneider. In 1934 is Bernhard, -door z’n moeder liefkozend
Bernilo genoemd, laten we eerlijk zijn, dit alleen is voldoende reden om volledig te ontsporen-, weliswaar prins maar niet gefortuneerd. Hij is zelfs niet van verarmde adel maar meer van berooide adel. Maar, zelfs tot de bedelstaf vervallen adel blijft natuurlijk wel gewoon adel. Die moeder heet
Armgard, zelfs in haar naam zit de armoede verklonken. En die moeder is wel niet rijk maar lang niet gek, ze gaat denken. Denkende moeders betekenen doorgaans onheil voor vrijgezelle zonen, zeker als het vrolijke levensgenieters zijn. Dat krijgen die moeders er wel uit. In 2003 gaat de oude Bernhard een gesprek aan met de jeugd in de persoon van
prinses Máxima. Hij laat zich iets ontvallen lijkt het. Bij Bernhard is het verschil tussen ontvallen en opzettelijk ontvallen verwaarloosbaar klein. Hij heeft een doel, hij wil Máxima duidelijk maken dat ze in hetzelfde schuitje zitten, hij toen, zij nu. We zijn beide gehaald om de Oranjes te redden. Máxima is furieus. Ik ben niet gehaald, zegt ze. Bernhard glimlacht. In 1934 ontkiemt het gepeins van moeder Armgard zich tot een wrange vrucht, ze heeft ontdekt dat er in Nederland een kroonprinses huist, die nog aan de straatstenen niet is te slijten. En als nu haar Bernilo….. Ze ziet het helemaal gebeuren,
Bernilo, Koning van Nederland. Dit nu is een misdadige gedachte, de Daan Schuurmans Benno, zoals die is neergezet, wil een lekkere stoeipoes, een meid om zich in te begraven. En wat je ook van de Nederlandse kroonprinses zou kunnen zeggen, het woord stoeipoes in niet het eerste wat je binnen schiet, nee. Precies hier schuilt de tragiek van prins Berhard en liggen alle verdere blunders, steekpenningen, affaires etc aan ten grondslag. De jonge Benno had veel beter naar het oostfront kunnen gaan, daar was hij met een glimlach om z’n lippen gestorven. Had moeder Armgard een erekruis gekregen en een oorkonde waarin vermeld,
Benno war ein
Held des Vaterlands. Maar Benno ging naar het westen. Terwijl hij droomde van alle Ursula’s ter wereld deelde hij het bed met wat voor hem een nachtmerrie moet zijn geweest. En dat nacht na nacht, jarenlang. Dan moet je wel heel veel van je moeder houden. Terug naar 1 mei 2003. Naar het gesprek met Máxima met de al of niet bewuste verspreking. Bernhard vertelt tegen de onthutste Máxima dat hij persoonlijk de eerste ontmoeting tussen haar en de kroonprins der Nederlanden heeft gearrangeerd. Máxima gelooft er geen hout van en werpt van alles tegen. Bernhard trekt duidelijk aan de touwtjes en heeft op alles een antwoord, hij en niemand anders heeft het web gespannen waarin Máxima verstrikt is geraakt. Ik heb geen idee of dit waar is, maar een echte heer zou dit, als het waar was, nooit vertellen. Welk doel dient dit? Bij deze scène moest ik wel aan mijn oma denken. De vader van mijn oma was namelijk melkboer. Zo'n ouderwetse melkboer met een hond onder de kar. Het schijnt een buitengemeen vals beest te zijn geweest. Mijn oma vond zelfs die hond nog lief, ze vond eigenlijk alles en iedereen lief, behalve Prins Bernhard. Als ik dan wilde weten waarom ze zo’n hekel aan prins Bernhard had, zei ze altijd dat ik daar nog te klein voor was. Toegegeven, ik was nog een zuigeling. Maar je kunt niet vroeg genoeg beginnen met opvoeden. Zes jaar later zei ze ooit, Jongen, Juliana is de Kniertje van Soestdijk, die meer dan enkel de vis duur betaalt. Ik vroeg waarom ze dan geen andere visboer namen. Oma schudde haar hoofd, zin in een speculaasje, vroeg ze. Kijk, dit was taal die ik begreep. Wat nu al duidelijk is, is dat
Bernhard, schavuit van Oranje een fascinerende serie dreigt te worden. Wat nog opvalt is dat b.v de jonge Benno lichtjaren beter is gecast dan Máxima. Ik kijk uit naar maandagavond, deel twee van de enige echte schavuit van Oranje. Twee schavuiten van Oranje zou geen enkele familie overleven.

[Pauline J.G.M. Nieuwhof]

'Dan moet je wel heel veel van je moeder houden.' Of geen ruggengraat hebben. Of tegen elke prijs een prettig leven willen hebben.
Jáááren geleden heeft het Vrije Volk een artikel over Bernhard gepubliceerd waar de honden geen brood van lustten. Daar is nooit een rechtszaak van gekomen. Dat zet mij aan het denken...

[Els Jelierse]

Ook ik vond het een heel goed en intrigerend begin van deze serie en kijk uit naar de andere afleveringen. Grappig dat de vader van je oma melkboer was. Ik had zelf een opa die melkboer was, niet meer met een hond onder z'n kar, maar met een motor ervóór. En met zo'n stoere lange leren jas waarmee hij onderweg naar z'n klanten ook 's winters warm bleef.