Uit den ouden doosch...

[Mark Maathuis]

“Obama gaat de belastingen verhogen.” “McCain's energieplan is een ramp voor het milieu.” “Mijn tegenstander weet niet wat hij met Irak aanmoet.” Wie zijn keuze op 4 november nog moet bepalen, ziet dankzij de campagne-advertenties door de bomen het bos niet meer. Tel daarbij op de gekleurdheid van diverse media, en je begrijpt de besluitloosheid van de Amerikaanse kiezer. Gelukkig is er de onpartijdige Web site factcheck.org.

Er was een tijd dat presidenten bekend stonden om hun eerlijkheid. Op school leert ieder Amerikaans kind het verhaal dat George Washington, als zeven-jarig jongetje, huilend aan zijn vader opbiechtte dat hij diens kersenboom had omgehakt. President Lincoln' s bijnaam was “Honest Abe;” toen hij erachter kwam dat hij een klant per ongeluk teveel had laten betalen, sloot hij meteen de winkel van zijn ouders om het verschil persoonlijk terug te gaan betalen.

Degelijke verhalen zijn daarna nooit meer voorgekomen. Integendeel. Roosevelt's verlamde benen, Kennedy's slippertjes, Nixon's “I'm not a crook,” Clinton's “I did not have sex with that woman,” George W. Bush's massavernietigingswapens, de lijst met leugens en verdraaide feiten gaat maar door.

Hoewel liegen en het presidentsschap inmiddels onlosmakelijk met elkaar verbonden lijken, doen presidentskandidaten er alles aan om eerlijk en betrouwbaar over te komen. De meest gebruikte route is de kiezer, via advertenties, op laag-bij-de-grondse karaktertrekken van de tegenstander te wijzen; maar ook enthousiast op de eigen borst kloppen is een veel gebruikte methode. In beide gevallen wordt er vaak een loopje genomen met de waarheid waardoor de zwevende kiezer niet meer weet wie of wat hij kan geloven.

Voor die Amerikanen biedt Factcheck uitkomst. In tegenstelling tot veel andere instanties die 'onpartijdigheid' claimen blijkt uit hun berichtgeving geen voorkeur voor een bepaalde kandidaat: zij maken gehakt van onzinnige beweringen, waar ze ook vandaan komen. Ook het feit dat zij op alle nieuwszenders worden aangehaald onderstreept hun neutrale blik.

Het concept slaat aan: zelfs in de slechts in naam onbevooroordeelde praatprogramma`s op Fox en MSNBC worden inmiddels halve waarheden van beide kanten door de mangel gehaald. De leugens van de eigen kandidaat zijn weliswaar minder “outrageous” dan die van de tegenpartij, maar het is een begin.

Factcheck lijkt daarmee een gat in de markt gevonden te hebben waar lange tijd geen behoefte aan leek te zijn in Amerikaanse verkiezingen: de waarheid.