Forum: De oplichtingsschandalen van RTL Nederland

[Bas Vlugt]

In korte tijd is RTL Nederland voor de tweede keer betrokken bij een oplichtingsschandaal. Eerder dit jaar werden de belspelletjes van de buis gehaald toen bleek dat deelnemers werden bedrogen. Vorige week werden Astro en Astrotijd stopgezet nadat TROS programma RADAR had aangetoond dat ook hier sprake was van oplichting.

Daarom deze week in het Communicatienieuws Forum de vraag:

Wat is de betekenis van de recente oplichtingsschandalen bij RTL Nederland voor de positie van deze zender in de markt?

RTL Nederland in een persbericht: 'RTL heeft vragen over de werkwijze van haar leverancier, die verantwoordelijk is voor de werving en selectie van de consulenten van deze spirituele diensten. Deze zou niet voldoen aan de strenge kwaliteitsvoorwaarden die RTL stelt aan de kennis en ervaring van de consulenten en de aard van de adviezen... lees het gehele persbericht

Bert van der Veer, Televisiebeest: 'Adverteerders zijn opportunisten. Als RTL hen de kijkers genereert die ze nodig hebben voor hun campagnes maalt niemand om belcriminele activiteiten. Verdorie, alsof alles dat in die commercials wordt beweerd - leningen!auto's! - zo zegenrijk is voor de maatschappij.'

Don Akkermans, Zhomer Media Business: 'RTL krijgt bij adverteerders weer een stevige tik op de neus qua reputatie. Het is niet alleen “alles voor de kijkcijfers”, maar ook “alles voor de eigen portemonnee”. Dat is het tegenovergestelde van sympathiek en dat werkt niet lekker voor secondeverkopers. Tikkie omzetpijn zullen ze dus ook wel krijgen. Om nog banger voor te zijn: binnenkort volgt waarschijnlijk een derde tik als nieuwe zoek-journalisten klaar zijn met hun opdracht nog meer vuiligheidjes op te duikelen over RTL. Want reken maar dat hoofdredacteuren zoals Arendo Joustra van Elsevier en andere muckrakers het deksel nu veel verder willen optillen.'

Jan Dijkgraaf, Media & Co: 'We, de kijkers en adverteerders met een IQ boven Bonnie St. Claire-niveau, weten al lang dat je programma's als Astro TV en Astrotijd moet zien als als treurig tijdverdrijf voor talentlozen. Wie voor 80 cent per minuut een goed gesprek met zijn overleden vader verwacht, is niet goed wijs. Vandaar dat slimme kijkers en slimme adverteerders niets hoeven te veranderen; die brandden er hun handen al niet aan. Van imagoschade voor RTL is dus geen sprake; we drinken een glas, doen een plas en alles blijft zoals het was.'

Youp van 't Hek - in NRC Handelsblad: 'Bij RTL heet de CEO Bert Habets en Bert maakt een moeilijke tijd door. Een hele moeilijke tijd zelfs. Hij wordt namelijk uitgelachen. Door wie? Door iedereen. Als hij zijn auto voor zijn deur parkeert dan duiken de buren proestend weg, zijn vrienden nemen even niet op als ze zijn nummer herkennen in hun mobieltje en het personeel verdwijnt huilend van het lachen in de toiletten als ze hem in de gang zien aankomen... lees verder

Jan Rijkenberg, BSUR: 'Ik denk dat de schade op de korte termijn wel meevalt. Vooral omdat RTL zeer adequaat direct de uitzendingen heeft stopgezet. Dat geeft aan dat RTL ‘per abuis’ te weinig controle heeft gehad over het handelen van de programmamakers. En dat ze in principe dus ook zelf dit soort oplichterij afkeuren. De consument reageert hier goed op, want op de website van de Volkskrant stemt tot vandaag 96,9 procent van ca. 4000 stemmers vóór de stelling "Het is een goede zaak dat RTL de Astro uitzendingen van de buis haalt".
Maar er is natuurlijk iets veel groters aan de hand: namelijk het overaanbod van zendtijd en een tekort aan middelen. En een gebrek aan creativiteit om daar een oplossing voor te vinden. En dus zoeken omroepen naar formules die hen bijna niets kosten, of waar ze zelfs voor betaald worden, zoals we ook ’s nachts kunnen zien. De banaliteit wordt daarbij niet geschuwd. Op de langere termijn voorzie ik daarom wel schade voor RTL, maar ook voor andere (commerciële) zenders zoals SBS. Ze lijken welhaast voorstanders van het cultiveren van debilisering in de samenleving door die stompzinnige belspelletjes, nu weer die Astro formats, en wat mij persoonlijk betreft ook De Gouden Kooi.
De adverteerders doen ze er op termijn geen plezier mee. Want professionele adverteerders willen hun merken steeds meer plaatsen in een Umfeld dat bij hun merkuitstraling past, het gaat niet meer alleen om de platte kijkcijfers. Als Head & Shoulders in print niet in de Aktueel wil, dan wil het dus ook niet op de late avond in een blok rond deze stompzinnigheid.
Iemand van de TROS zei me een aantal jaren geleden: "Als we niks hebben voor de maandagavond, dan herhalen we gewoon Derrick voor de zoveelste keer. Kost ons weinig, en we pakken zo weer 800.000 kijkers." Ook totaal niet creatief, maar je doet er ten minste nog een grote groep mensen een plezier mee.
Grappig genoeg vind ik die creativiteit de laatste jaren juist vooral bij de publieke omroepen. De verzuiling is handig weggeprogrammeerd, ze zijn niet meer in de verdediging ten opzichte van de commerciële omroepen, ze hebben weer een sterk geloof in het eigen kunnen ontwikkeld. Ze worden steeds leniger en creatiever. Of het nu om veel BNN programma’s gaat of ‘Boer zoekt vrouw’, er zijn nieuwe concepten gevonden (gekocht of zelf gecreëerd) die laten zien dat je ook massa kunt bereiken zonder in platheid te vervallen. Daar willen adverteerders graag tussen zitten.'

Evert Bronkhorst, Vizeum: 'De imagoschade in de adverteerdersmarkt valt overall gezien denk ik wel mee. Want je kunt er kort of lang over praten, maar ik denk dat in onze beroepsgroep weinig mensen vertrouwen hadden - en in het geval van SBS hebben - in de kwaliteit van astro-adviezen. Zoals wij allemaal ook niet geloofden dat er met de belspelletjes er soms 10 minuten lang geen telefoontjes doorkwamen. Kortom, er zullen weinig adverteerders zijn die ineens hun contracten met RTL of SBS zullen heroverwegen. Maar dit fenomeen maakt wel twee problemen heel duidelijk:
- Commerciele zenders weten (een paar uitzonderingen daargelaten zoals RTLZ) nog steeds geen interessante en volledige relevante dagprogrammering samen te stellen. Terwijl er bijvoorbeeld rond een uur of 12 in de middag zo’n 700.000 mensen televisie kijken. Het moet toch mogelijk zijn om een goede dagprogrammering samen te stellen, toegespitst op doelgroepen die in verhouding veel overdag televisie kijken. En dus ook voor specifieke adverteerders interessant en relevant zijn.
- Helaas wordt er nog steeds heel weinig naar Umfeld gekeken. Veel adverteerders zijn gefocust op de laagst mogelijk kosten per GRP. Gevolg is dat de commercials ook terechtkomen in een Umfeld van Live Shopping, Astro-ellende en (in de late avond) Webcamgirls. Of dat een omgeving voor je A-merk is, waag ik te betwijfelen. Maar deze discussie willen veel adverteerders (nog) niet aangaan.'