Wil de "echte" ondernemer opstaan?

[Mirjam van Immerzeel]

‘Het zijn mensen die bezig zijn te overleven.’ Tot de ‘mensen’ in dit citaat behoren onder meer 279.000 eenmanszaken, maatschappen (inbegrepen Verenigingen van eigenaren) die zich vanaf 1 januari dit jaar verplicht moeten inschrijven bij de KvK. Tot 2010 hoefden eenpitters en VvE’s – vaak al jaren succesvol bezig – zich niet te laten opnemen in het handelsregister. Het citaat is van Ivo de Jong, marktanalist bij de Kamer van Koophandel die nu in èèn klap jaarlijks zo’n 16 miljoen aan inschrijvingskosten gaat incasseren bij deze ‘overlevers’.

Het artikel (FD d.d. 25.01.10) waarin De Jong zijn uitspraak doet handelt over de verschillende definities van ondernemerschap die de KvK en het CBS hanteren en de verschillende aantallen die daaruit voortvloeien. Maar

het gaat vooral over de geringe bijdrage die zzp’ers zouden leveren aan de economie omdat ze geen werkgever zijn en de minachting die ze dat oplevert.

De wijze waarop De Jong de nieuwkomers verwelkomt is een schoffering van het ‘klantenbestand’ van de KvK (ik zet klantenbestand tussen haakjes omdat er sprake is van verplichte nering). U wordt hartelijk bedankt, Ivo de Jong. Dat uw salaris de komende jaren is veiliggesteld dankzij deze ‘overlevers’ is u van harte gegund. De KvK ziet het aantal ‘echte’ ondernemers in zijn bestanden immers dalen en loopt dus inkomsten uit inschrijvingen mis, zo blijkt uit het artikel. Gelukkig maar dat het aantal ingeschreven zzp’ers toeneemt, niet waar?

Maar zeg mij toch niet dat heel de Kamer van Koophandel er precies zo over denkt. Vertel mij liever dat de KvK hard bezig is een goede besteding te vinden voor die bonus van 16 miljoen euro. Ik doe een suggestie: stort het geld van die nepondernemers direct terug.

Minachting
De Jong staat echter niet alleen met zijn mening over zelfstandige beroepsbeoefenaren. Samen met de auteur van het artikel ‘Nederland telt steeds minder echte ondernemers’ zetten ook enkele economen zzp’ers herhaaldelijk weg als beunhazen. Alsof een werknemer meer waarde toevoegt dan een zzp’er.

‘Marginalen’ noemt Michiel Vergeer (CBS) de nieuwe inschrijvers bij de KvK. Kleinknecht (TU Delft) stelt dat een ‘groot deel van de aanwas wel recent ontslagen moet zijn. Ze zijn niet alleen zzp’er, ze hebben ook nog een vlekje. In Nederland is een ondernemer kennelijk nog altijd slachtoffer, een afzetter of gewoon niet goed bij zijn of haar hoofd.

Uit onderzoek van de KvK blijkt dat de crisis geen motief is voor nieuwe ondernemers. Nee, de meest genoemde reden is ‘het waarmaken van een droom’. Maar 15 procent van de zzp’ers noemt ontslag als reden. En daarvan gaat een aanzienlijk deel slechts tijdelijk verder gaan als zelfstandige, ter overbrugging naar een nieuwe baan in loondienst.
Voor mij is een zelfstandige carrière een bewuste keuze. Ik verwacht allang niet meer dat iedereen precies begrijpt wat het inhoudt om ‘voor eigen rekening en risico’ te werken, wat volgens mij – na vijftien jaar ondernemerschap zonder personeel, maar wel in samenwerking met freelancers – toch de definitie is van ondernemen. Maar van mensen die zich als onderzoeker of marktanalist bezighouden met de arbeidsmarkt en de economie verwacht ik wèl oog voor en begrip van de groeiende diversiteit in loopbanen.

Ander doel

De arbeidsmarkt is aan het veranderen, die ontwikkeling is al jaren gaande. Meer mensen zien kans om op een andere manier dan in loondienst een interessante carrière te hebben, de kost te verdienen en zijn of haar steentje bij te dragen als belastingbetaler. Dat heeft met nieuwe, goedkope en snelle (communicatie)technologie te maken, maar ook met groeiende individualisering en zelfbewustzijn.

Sommige startende ondernemers die zich melden bij de KvK, willen uitgroeien tot een groot bedrijf. Een hoop zzp’ers hebben dat doel, of de mogelijkheden in hun markt, niet.

Door zelfstandigen af te serveren wordt geen recht gedaan aan de nichemarkten waar zij inspringen, de broodnodige flexibilisering van arbeidsuren en de kleine winkels die de buurt leefbaar houden. Het ridiculiseert oudere (ex)werknemers die willen en moeten blijven werken, beoefenaren van vrije en specialistische beroepen in de zorg, media en recht, en het feit dat kleine zelfstandigen grote, vaak logge bedrijven – ‘echte ondernemingen’ - wakker houden en voeden met innovatie en creativiteit.

Eerder gepubliceerd in het FD.