Pestgedrag minder intens bij apen

[Frank Heinen]

Gisteren las ik in Dagblad De Limburger een interessant artikel over pestgedrag bij apen. Ook onze naaste verwanten is deze karaktertrek namelijk niet vreemd. Er blijkt echter wel een belangrijk verschil te zijn met ons pestgedrag: in tegenstelling tot mensen drijven apen hun pestgedrag niet tot in het extreme door, met name omdat de oudere, dominante dieren in een groep dit niet toelaten. Gaat een aap zo ver in het pesten van een soort- en groepsgenoot dat het slachtoffer symptomen van stress of angst begint te vertonen, dan kan de pestende primaat rekenen op een ferme tik of reprimande van de hooggeplaatste volwassen dieren die de groepseenheid bewaken. Dit zie je bijvoorbeeld terug bij gorilla’s, waar de zilverrug als een grotendeels zwijgzame en strenge pater familias waakt over het welzijn van zijn grote familie. Pestgedrag in de apenwereld escaleert door de corrigerende rol van de hooggeplaatste dieren en een hoge mate van zelfregulering dus zelden of nooit. In tegenstelling tot bij mensen, waar je vaak ziet dat dominante pestkoppen een hoge sociale status genieten en veel meelopers zich juist aansluiten bij de pester, is het in de apenwereld gebruikelijk dat juist de hele groep zich tegen de plaaggeest keert als die een bepaalde grens overschrijdt. Een paar stevige meppen of beten volstaan meestal om de pestkop een toontje lager te laten zingen. Helaas ontbreken deze corrigerende mechanismen in de mensenwereld meestal, ook omdat de ouders van pestende bullebakken het gedrag van hun kinderen vaak bagatelliseren of zelfs botweg ontkennen. En dan is de kiem snel gelegd voor tragische gevallen zoals de zelfmoord van Tim Ribberink.