Hollandse Zomers

[Willem Jansen]

Ondoordachte en daardoor teleurstellende, deprimerende tv: de Publieke Omroep zou niet zonder kunnen. Even zag het er door het verdwijnen van Keek op de Week, Ook dat Nog, Oppassen!!! , en Jiskefet, slecht uit voor dat belangrijke programmaonderdeel van de Publieke Omroep. Goddank wist Man bijt hond uit te groeien tot een enorm krachtige ‘deprimant’. En in de jaren ’90 kwam er uit het niets een nieuwe omroep in de ether, die door zijn amateurisme niets anders dan deprimerende tv wist te brengen: BNN.

Die omroep begon geniaal door ‘real time’ de aftakeling van nierpatiënt Bart de Graaf in beeld te brengen. Gevreesd werd dat door zijn dood het deprimerende niveau zou wegzakken, maar door de introductie van krakkemikkige programma’s als Je zal het maar hebben, Spuiten en Slikken en Over mijn Lijk, bleek die vrees ongegrond.

Maar hoe goed BNN ook bezig is, ze zullen nog heel wat van stal moeten halen aan broddelwerk willen ze Zomergasten qua deprimerend vermogen kunnen evenaren!

Makkelijker konden de bedenkers het zich niet maken, ondoordachtere tv moest nog worden uitgevonden. Big Brother, daar lijkt het op, maar daar werd er tenminste nog wel eens gevochten. En belangrijker: dat programma hield er heel snel weer mee op.

Na 22 seizoenen, meer dan 100 afleveringen Zomergasten, is toch wel bewezen dat het verre van vrolijke tv oplevert. De een stijf van de zenuwen omdat hij geen idee heeft wat interviewen is, en de ander ook stijf van de zenuwen, want hij weet dat ie niks zinnigs te melden heeft. Hij is niet zomaar bekende Nederlander geworden, daar is allejezus veel tijd mee verloren gegaan.

De allereerste Zomergasten uitzending (1988) was de beste en de enige vrolijke aflevering. Pierre Jansen, die had wat te vertellen. Daarna werd het telkens weer gigantisch zeuren. Voor mijn eigen bestwil stopte ik midden jaren negentig met kijken.

Maar ook zonder het gezien te hebben, werd ik depressief; door het gezanik er over van iedereen.

Elk Zomergasten seizoen dringt het weer tot me door; ik woon nog steeds in een achterlijk land. Een land waar een plak en praat programma als Zomergasten een rol van betekenis kan spelen en gezien wordt als verfijnde cultuur, waar je serieus op in moet gaan.

Volksstammen die elk jaar weer kijken naar bekende kop met jeukend kruis dan wel aambeien versus nóg een bekende kop met dementie in voorstadium dan wel fantasieloosheid. Dan moet de beloning wel heel groot zijn: mee kunnen lullen bij de koffieautomaat als de chef er bij staat.

Het is geen onschuldige tv trouwens. Bij sommige Zomergasten-kijkers gaat het mis, op zomaar een zomerse zondagavond, dan blijkt drie uur een overdosis te zijn. Machinisten weten dat in de vroege ochtend volgend op een uitzending van Zomergasten de kans op een springer veel groter is. Uit alle macht proberen ze die diensten collega’s in de schoenen te schuiven. Al heel vroeg in het jaar belagen ze de VPRO of er al uitzenddata bekend zijn.

De programmamakers weten wat de consequenties kunnen zijn van uitzenden, maar asociaal als ze zijn, blijven ze er mee door gaan. “De stichting Korrelatie ziet het niet als een levensbedreigend tv programma.” En verder desgevraagd: “Het aantal zelfdoden is niet precies bekend, en valt reuze mee.” Zij die vielen door Zomergasten; dat monument moet er maar eens komen ondertussen.

De volgende keer eveneens in de categorie zomerellende; Nederlandse Festivals, met onder andere een interview met de geneesheer-directeur van psychiatrische inrichting Dennendal: “Zo’n ondoordacht festival als Oerol is eigenlijk een prachtige kans. Dat trekt ongewone mensen aan, die behoefte hebben aan depressieve kost. Waarom wachten tot ze naar ons toekomen met psychische klachten; we kunnen toch gewoon preventief de bezoekers op de veerboot naar Terschelling laten opnemen? Wat dat betreft: De Karavaan past daar ook bij. Holland Festival, inderdaad, was ook zo iets.”