EXPLOSIEVE LADING Respect - lading, betekenis en werking van dit woord

[Annemarieke Weber]

Explosieve lading 

Voetbal is respect. Voetbal was oorlog. “Respect” is het woord dat in dit tijdsgewricht op ieders lippen ligt. Een voetbalvader wordt in elkaar getrapt door “zijn” voetbalzonen. Zij betonen hem geen enkel respect. 

“Zonder respect, geen voetbal” is nu de leus op spandoeken, polsbandjes, billboards, in blogs, tweets, Facebookposts en op KNVB-posters. De mediakit van de KNVB legt uit: “Respect is meer dan een woord!” En onderschrijft daarmee mijn stelling dat het gaat om de lading en niet om de betekenis van het woord. Om het schilderij en niet om de foto.                       
“Schilderij” bij de dood van grensrechter Richard Nieuwenhuizen,foto op FB van Johan Derksen zonder naamsvermelding auteur

 

 

 

Stilte en drama De roep om respect wordt luider en klinkt ten slotte overal. Internationale media nemen het woord in de mond zowel als praatgroepen in amateurvoetbalkantines. Uiteindelijk zien we het woord vertaald in de zwarte rouwbanden die de voetballers van de eredivisie dragen tijdens hun voetbalwedstrijd. Er klinkt een minuut stilte. Dit is zwart drama.

Winnen of verliezen
,,Uit zijn verband gerukt,” vond bondscoach Rinus Michels destijds desgevraagd naar zijn “Voetbal is oorlog”. “Ben ik twintig jaar ten onrechte mee achtervolgd.’’ Michels geuzennaam is afkomstig uit het leger: De Generaal. ”Topvoetbal is zoiets als oorlog. Wie netjes blijft, is verloren.’’ Dit citaat is opgetekend in het Algemeen Dagblad van 10 maart 1971*). Niettemin illustreert de historie en reikwijdte van het vermeende gevleugelde woord van de voetbalcoach dat de lading van een woord wint aan gewicht wanneer gezagsdragers het woord bezigen. 

Netjes of doorgeslagen
“Excellentie, het respect en het fair play van de ware, schone en eerlijke topsporter” dat is waar doorgeslagen mensen nog van onder de indruk zijn volgens kroonprins Willem Alexander tijdens de ontvangst ten paleize van de Olympische medaillewinnaars. Hij herneemt hiermee de woorden en Olympische waarden van pedagoog baron De Coubertin. Twee eeuwen geleden al was “respect” en voorwaarde om het beeld, het imago van een nette sporter te schetsen. Opmerkelijk wapenfeit is dat de prins zegt dat “positieve inspiratie het best mogelijke wapen (sic, red.) tegen uitwassen zoals agressie op en langs de velden is.”

Fanny Blankers-Koen: 4 gouden medailles tijdens de Olympische Spelen van 1948

Achting of minachting
Minister Ivo Opstelten – wiens indrukwekkende postuur en bedachtzame gang gecompleteerd door zijn sonore bromstem al connotaties op zich vormen - verheft de voetbalcoach nu tot “ambtsdrager”. De Atlas van de groene grasmat. Hier moet het woord ambtsdrager respect oproepen, ook voor ambulancebroeders en –zusters, leraren, agenten en andere beroepsgroepen M/V die steeds frequenter fysiek bedreigd of letterlijk in elkaar geslagen worden. Een flagrant voorbeeld van de betekenis, lees: het belang van de lading van een woord. De woordwaarde - de beelden, de gevoelens, de reacties en bijvoorbeeld het respect die het woord oproept – wordt bepaald door degene die het uitspreekt en de veelvuldigheid waarmee dat woord klinkt.

Oorlog of respect
Tussen de twee karakteriseringen van volkssport nummer één – respect en oorlog - ligt 41 jaar. De aanleiding is dezelfde: buitenproportionele en door de volksmond afgekeurde agressie. Wat is dan het verschil? Dat ligt in de lading van het gekozen woord en niet in de betekenis. De lading roept een beeld op, een heel toneelstuk, zelfs een drama of een compleet universum. Wie gewoon netjes blijft, is de overwinnaar, de ware held. 

Bom barst
Lading geeft dus gewicht aan de betekenis van een woord. De betekenis is de algemene en geaccepteerde zin van het woord in het dagelijks taalgebruik. De lading verdiept, specificeert en expliciteert en kan ontstaan bij een nieuw gevormd woord, een bekend of een afgestoft woord. Het is het momentum waarop het woord wordt ingezet en degene die het afvuurt die samen de lading bepalen. Een explosieve lading. Boem.

www.weberschrijft.nl